تأخیر گفتار مهم است که باید به آن توجه کرد، اما همیشه دلیلی برای نگرانی نیست. والدین باید در مورد تأخیر در رشد گفتار کودک پیگیر باشند و با پرستار بچه خود در میان بگذارند.
دیر حرف زدن کودک دلیل نگران کننده ای دارد؟
شاید برای شما هم پیش آمده که کودکی که در جمع دوستانه و خانوادگی ساکت باشد را خیلی تحسین می‌کنند، مسلماً پدر و مادر این بچه با تأخیر در گفتار او روبرو نبودند. زیرا برخورد با فردی که تأخیر در گفتار دارد، برای والدین یک تجربه استرس زا است. در این مورد، کودکانی هستند که شناخت کاملی از گفتار و همچنین رشد طبیعی در درک، روابط اجتماعی، بینایی و شنوایی دارند، اما توانایی محدودی در بیان کلمات می‌توان در آنها مشاهده کرد.
تأخیر گفتار مهم است که باید به آن توجه کرد، اما همیشه دلیلی برای نگرانی نیست. والدین باید در مورد تأخیر در رشد گفتار کودک پیگیر باشند و با پرستار بچه خود در میان بگذارند، زیرا با اطلاعات اندک در مورد تفاوت‌های ذهنی کودک، مداخله سریع امکان پذیر خواهد بود.
تأخیر در گفتار کودک از دیرباز دغدغه والدین بوده است. کودکان به دلایل مختلفی از تاخیر در تکلم رنج می‌برند. کودکان ممکن است به دلایل مختلف از جمله ژنتیک، بیماری‌های مختلف مانند فلج مغزی، اوتیسم، عقب ماندگی ذهنی، کم شنوایی، شکاف کام یا بی انگیزگی، استفاده بیش از حد از تلفن همراه، تبلت، تلویزیون و … تاخیر در گفتار داشته باشند.
«دیر گفتار» چه کسی است؟
زبان به جنبه‌های مختلف گفتار اشاره دارد که ممکن است شامل صداها و کلمات باشد. زبان تبادل اطلاعات معنادار است و از طریق ارتباط شفاهی، غیر کلامی و کتبی انجام می‌شود.
«تأخیر گفتار» به کودک خردسال (18 تا 30 ماهگی) اطلاق می‌شود که زبان را به خوبی می‌فهمد در بازی، حرکت، مهارت های فکری و اجتماعی به طور طبیعی رشد می‌کند. اما دایره لغات کلامی او نسبت به سنش محدود است. مشکلی که کودکان با تاخیر در گفتار دارند به طور خاص در زبان کلامی یا بیانی است.
این گروه از کودکان می‌توانند بسیار گیج شوند؛ زیرا همه عناصر لازم برای زبان محاوره را دارند.
اما هنوز اصلاً صحبت نکرده‌اند.
محققان هنوز توضیح واحدی برای این کندی پیدا نکرده‌اند. آنها دریافتند کسانی که دارای سابقه خانوادگی اختلال زبان هستند، بیشتر در گروه پسران و مردان دیده می‌شود.
حتی در مواردی دیده شده که وزن کمتر از 85 درصد وزن بهینه دارند و یا در دوره کمتر از 37 هفته بارداری متولد شدند.
این کودکان آهسته تر صحبت می‌کنند. همچنین مشخص شده است که حدود 13 درصد از کودکان 2 ساله دارای تاخیر در گفتار هستند.
مشکلات گفتار و زبان متفاوت است، به عنوان مثال می توان موارد زیر را بیان کرد:
* کودک با گفتار ضعیف می‌تواند کلمات را به خوبی بیان کند. با این حال او فقط دو کلمه می‌تواند بگوید.
* کودکی که تاخیر در گفتار دارد می‌تواند از کلمات و عبارات استفاده کند. اما درک جملات برایش سخت است.
تاخیر در تکلم یا گفتار چیست؟
تأخیر در تکلم مانند دیر صحبت‌کردن است. کودک می‌تواند حرف شما و پرستار بچه را بفهمد. اما مشکل داشتن مکانیسم هایی که منجر به تولید گفتار می‌شود. اما مشکلات و روش هایی وجود دارد که منجر به ایجاد گفتار می‌شود. گفتار، بر خلاف تکلم، مربوط به رسایی تکلم است و شامل طرز بیان (نحوه تشکیل کلمات و آواها) می‌شود.
گفتار به کل سیستم مبادله اطلاعات به صورت معنادار اشاره دارد. این توانایی ما برای درک شدن و درک کردن (به صورت شفاهی، غیر کلامی و نوشتاری) توسط جامعه است.
اگرچه گفتار و زبان دو مرحله مستقل از رشد هستند، اما اغلب با هم همپوشانی دارند. به عنوان مثال، کودک مبتلا به تاخیر در گفتار می‌تواند از کلمات و عبارات برای بیان ایده ها استفاده کند. اما درک آن دشوار خواهد بود. در مقابل، یک کودک با تاخیر در تکلم ممکن است کلمات را به خوبی صحبت کند اما فقط می‌تواند دو کلمه را به هم متصل کند.
وقتی صحبت از کودکانی است که تاخیر در گفتار و زبان دارند، دانستن نشانه ها و علایم آن به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید فرزندتان در چه مرحله ای است.
کودکانی که بیشتر در معرض تاخیر گفتارند
پسر بچه ها
کودکان دارای اعضای خانواده تاخیر زبانی یا اختلالات ارتباطی
کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم
سندروم لاندوکلفنر
کودکان دارای عفونت گوش یا مشکلات شنوایی
علائم تاخیر در گفتار
اگر کودک در دو ماهگی صدایی در نیاورد، ممکن است اولین نشانه تاخیر در گفتار باشد. در 18 ماهگی، اکثر نوزادان می‌توانند از کلمات ساده مانند “مامان” یا “بابا” در بیشتر موارد استفاده کنند. علائم تاخیر گفتار در کودکان بزرگتر عبارتند از:
2 ساله: حداقل از 25 کلمه استفاده نمی‌کند.
2.5 ساله: از عبارات دو کلمه ای یا ترکیبی از اسم و افعال استفاده نمی‌کند.
3 ساله: حداقل از 200 کلمه استفاده نمی‌کند، چیزی به نام نمی‌خواهد، حتی اگر با آنها زندگی کنید، درک آنچه می‌گوید دشوار است.
همه سنین: قادر به تلفظ کلماتی که قبلاً آموخته نیست.
حرف نزدن کودک تا چه سنی طبیعی است؟
گفتار کودکان مراحل مختلفی دارد و با تولید صداهای بی معنی شروع می‌شود تا اینکه در سنی خاص اولین کلمه خود را به طور کامل بیان می‌کنند. برای پی بردن به علت دیر گفتار کودک باید به الگوهای آوایی او در ماه های مختلف پس از تولد توجه کرد.
نقص در گفتار کودک معمولاً قبل از یک سالگی درمان نمی‌شود. زیرا تا قبل از این سن، نوزادان فقط سعی می‌کنند محیط اطراف خود را بشناسند و صداهای بی معنی تولید می‌کنند. این صداها اولین تلاش کودک برای شروع صحبت است و در این زمان آنها محیط را یاد می‌گیرند و تقلید می‌کنند.
۲ تا ۴ ماهگی
در این سن، صدای کودک به گریه کردن محدود می‌شود. او برای بیان آنچه می‌خواهد گریه می‌کند و از آنجایی که شروع کلمات قبلاً شکل گرفته است، ممکن است گریه او راه دیگری برای بیان آنچه می‌خواهد باشد. از 3 تا 4 ماهگی گریه کودک کمتر شده و صدای او احساس می‌شود.
۴ تا ۶ ماهگی
این فاصله بسیار مهم است و دلیل دیر صحبت‌کردن کودک ممکن است به دلیل تاخیر یا عدم پخش صداهای مناسب قبل از 6 ماهگی باشد. در این سن، نوزادان یاد می‌گیرند که زیر و بم و لحن صدای خود را تغییر دهند. در این سن، آنها باید بتوانند به سخنان شما پاسخ دهند و اغلب به صورت نامفهومی با خودشان صحبت می‌کنند. در این سن ممکن است واکنش هایی مانند خنده و لبخند رخ دهد. صدا های جدید ایجاد شده در موقعیت های مختلف اغلب شما را شگفت زده می‌کند.
۶ تا ۱۲ ماهگی
در این سن، نوزادان شروع به تولید صداهای ثابت می‌کنند. در این دوره، نوزادان برای اولین بار از صدای “ماما” یا “بابا” استفاده می‌کنند. اما اکثر نوزادان معمولاً نمی‌توانند کلمات بیشتری بگویند.
۱۲ تا ۱۸ ماهگی
در این دوره، نوزادان با کلمات ساده صحبت می‌کنند و معمولاً معنای این کلمات را درک می‌کنند. بعد از یک سال، بچه ها می‌توانند روی پیشنهادهای شما تمرکز کنند و دستورات شما را دنبال کنند. در 18 ماهگی، کودک معمولاً می‌تواند 10 کلمه را به درستی تلفظ کند. به سرعت توسعه می‌یابد و محیط را تجزیه و تحلیل می‌کند.
۱۸ تا ۲۴ ماهگی
اکثر کودکان تا دو سالگی می‌توانند حدود 40 کلمه را به درستی تلفظ کنند. کودکان دو ساله می‌توانند کلمات ساده را ترکیب کنند و جملات راحت را در دو تا سه کلمه بیان کنند. در این سن می‌توانند معنای خود را تا حد زیادی به بیننده منتقل کنند. هر گونه علائم تاخیر در گفتار کودک در این سن را نمی‌توان نادیده گرفت و درمان تاخیر در گفتار کودک را باید جدی تلقی کرد.
۲ تا ۳ سالگی
در این سن با رشد درک کودک، توانایی صحبت‌کردن به طرز شگفت آوری افزایش می‌یابد. اکثر کودکان در این سن می‌توانند از کلمات ساده و پیچیده بدون مشکل استفاده کنند.
چند دلیل برای دیر حرف زدن کوک
علت تاخیر در تکلم کودک می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد؛ بنابراین برای درمان تاخیر گفتار کودک باید ریشه مشکل را به درستی شناسایی کرد و به دنبال رفع آن باشیم.
مشکلات شنوایی
یکی از دلایل این مشکل مشکلات شنوایی است. کودکان باید به درستی به صداهای محیط گوش دهند تا آنها را بفهمند و احتمالاً تقلید کنند. صحبت‌کردن یک مهارت ذاتی است که به طور غیر مستقیم و نه مستقیم آموخته می‌شود.
اگر علائم تاخیر گفتار را مشاهده کردید، حتماً به کلینیک شنوایی شناسی مراجعه کنید تا از سلامت شنوایی کودک خود مطمئن شوید. اختلال شنوایی می‌تواند موقتی باشد و با مداخلات پزشکی قابل درمان است.
عفونت گوش نیز یکی از دلایل تاخیر گفتار در نوزادان محسوب می‌شود؛ بنابراین اقدامات لازم برای پیگیری بیماری‌های مربوط به بهداشت گوش و قوس حلقی بسیار حائز اهمیت است.
مشکلات شنوایی می‌تواند باعث تاخیر در گفتار شود؛ بنابراین اگر کودکی مشکل گفتاری دارد، باید قدرت شنوایی او بررسی شود. چنین کودکانی ممکن است با تقلید و گفتار مشکل داشته باشند. البته نباید آن را به این معنی پنداشت که دلیل تاخیر گفتار کم شنوایی است.
اگر کودک شما تاخیر در گفتار دارد، بهتر است ابتدا به یک گفتار درمانگر مراجعه کنید. بنا به صلاحدید آنها، شما برای آزمایش شنوایی معرفی خواهید شد.
عفونت گوش، به ویژه عفونت‌های مزمن، می‌تواند شنوایی را تحت تأثیر قرار دهد. شما باید به عفونت‌های ساده گوش (که می‌تواند یک تهدید باشد) توجه کنید. اگرچه ممکن است روی گفتار تأثیری نداشته باشد، اما دلیل صحبت نکردن کودک نیز از دست دادن شنوایی است.
شیوه غلط ارتباط والدین با کودک
یکی از دلایل اصلی تاخیر در گفتار کودک به نحوه ارتباط والدین با کودک مربوط می‌شود. این ارتباط نادرست می‌تواند از طرق مختلف به رشد گفتار کودک آسیب برساند. در زیر برخی از اشتباهات والدین را مشاهده می‌کنید.
کودک بیشتر وقت خود را با والدین خود می‌گذراند و نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت او دارد. والدین باید به فرزندان خود زمان کافی بدهند تا در کنارشان لذت ببرید و صحبت کنند.
والدین باید با کودک به زبان مادری او ارتباط برقرار نمایند و از جملات پیچیده پرهیز کنند. شما باید به کودک خود انگیزه دهید تا صحبت کند و در مقابل به او پاداش در نظر بگیرید. با فرزندتان زیاد صحبت کنید؛ زیرا ممکن است نتواند شما را همراهی کند، اما همیشه از شما یاد می‌گیرد.
کودک مجاز است به اندازه کافی تلویزیون تماشا کند: کودک از طریق ارتباط دو طرفه واقعی صحبت‌کردن را یاد می‌گیرد. در ارتباط، یک نفر پیامی می‌فرستد و دیگری بر اساس آن پیام پاسخ می‌دهد. تلویزیون به یک شکل صحبت می‌کند و به کودک یاد می‌دهد که در برقراری ارتباط ساکت باشد و فقط گوش کند.
آنها کودک را به صحبت‌کردن تشویق نمی‌کنند: همه ما باید برای بیان خواسته‌های خود نیاز به صحبت‌کردن داریم. اگر حواس کودک به چیزی غیر از صحبت‌کردن پرت شود، ممکن است انگیزه صحبت‌کردن نداشته باشد و این باعث می‌شود دیر حرف زدن را آغاز کند.
محیط کودک از نظر کلامی غنی نیست: محیط برخی از کودکان از نظر زبانی غنی نیست که خود ممکن است دلیل صحبت نکردن کودک باشد. والدین مشغول کار هستند، فرزندان خود را تنها می‌گذارند و زیاد صحبت نمی‌کنند.
آموزش زبان دوم زمانی که هنوز زبان اول یاد نگرفته است: آموزش زبان دوم باید پس از یادگیری زبان اول آغاز شود.
والدین در سطح کودک صحبت نمی‌کنند: برخی از والدین با جملات طولانی و سریع با فرزندان خود صحبت می‌کنند. در این شرایط فرزند شما از نظر ابراز وجود ضعیف می‌شود.
اختلال طیف اوتیسم
مشکلات گفتاری و زبانی اغلب در اوتیسم دیده می‌شود. این اختلال شامل مواردی که در زیر بیان شده است:
رفتارهای تکراری
تکرار عبارات به جای ایجاد آن (echolalia)
اختلال گفتاری و غیر کلامی
اشکال در تعاملات اجتماعی
تاخیر در گفتار و زبان
عدم تکامل صحیح حنجره و تارهای صوتی
مشکلات جسمانی می‌تواند علت تاخیر در گفتار کودک باشد. برخی از مشکلات در طول رشد جنین منجر به تشکیل نامناسب طناب عصبی یا رشد ناقص حنجره می‌شود. شکاف کام و لب نیز می‌تواند یکی دیگر از دلایل تاخیر در تکلم در کودکان باشد.
اختلالات سیستم عصبی
اختلالات عصبی، اختلالات رشد و اختلالات طیف اوتیسم می‌تواند علت دیر گفتار نوزاد باشد. در این موارد درمان‌های عصبی، رفتار درمانی و گفتار درمانی می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. به یاد داشته باشید، هرگز نباید با کودکانی که این شرایط را دارند پرخاشگر باشید. روند درمان را با حوصله زیر نظر بگیرید و به آنها انگیزه دهید.
برخی از اختلالات عصبی می‌توانند بر عضلات مهم برای گفتار تأثیر بگذارند که شامل موارد زیر هستند:
فلج مغزی
دیستروفی عضلانی
ضربه مغزی
در این مورد کم شنوایی یا سایر اختلالات رشدی نیز می‌تواند بر گفتار تأثیر بگذارد.
مشکل در آناتومی گفتار
موارد زیادی وجود دارد که باعث تاخیر گفتار و زبان کودک می‌شود. به عنوان مثال یکی از این موارد اختلال زبان گفتاری (آناتومی) کودک است، مثلاً زبان کوتاه می‌تواند در تلفظ مشکل ایجاد کند یا برخی از کودکان مشکلات دهانی یا دیابتی و مشکلات گفتاری دارند. بسیاری از دلایل دیگر تأخیر گفتار و زبان وجود دارد. برخی از کودکان مشکلات مغزی دارند که باعث کند صحبت‌کردن آنها می‌شود.
مشکل در مغز
برخی از کودکان مبتلا به تاخیر در گفتار ممکن است مشکلات مغزی داشته باشند که در آن مغز ارتباطات کافی برای تولید کلمات صحیح را ندارد. این کودکان به سختی می‌توانند از لب، زبان و آرواره خود به درستی برای تولید صدا استفاده کنند. تورم مغز همچنین می‌تواند باعث شود کودک (بعضی از نوزادان) صحبت نکند. مشکلات شنوایی نیز می‌تواند باعث تاخیر در گفتار کودک شود.
علایم هشدار دهنده دیر حرف زدن کودک
نداشتن عکس‌العمل و پاسخ ندادن به صداهای اطراف دلیل دیر صحبت‌کردن کودک است که باید به آن توجه کنید. در زیر مهمترین علائم هشدار دهنده تاخیر در تکلم در کودک آورده شده است. این علائم بعد از 12 ماهگی بیشترین اهمیت را دارند و دلایل تاخیر کودک بعد از این سن را باید بیش از هر زمان دیگری جدی گرفت. علایم هشدار دهنده دیر حرف زدن کودک را می‌توان این گونه بیان کرد:
کودک به خواسته‌های شما توجه نمی‌کند.
به چیزی اشاره نمی‌کند.
او به جای کلمات از حرکات برای بیان معنای خود استفاده می‌کند.
کلمات را تقلید نمی‌کند.
جملات و کلمات ساده حرف نمی‌زنند.
کودک به طور خودکار صحبت نمی‌کند و فقط در صورتی این کار را می‌کند که شما از او بخواهید.
فقط کلماتی را که بارها و بارها گفته تکرار می‌کند و هیچ خلاقیتی نشان نمی‌دهد.
از برقراری ارتباط امتناع می‌کند.
از رعایت دستورالعمل‌های ساده امتناع می‌کند.
صدای قوی دارد.
به اندازه دوستانش فعال نیست.
جملات را ناقص به زبان می آورد.
لهجه بدی دارد.
قادر به تغییر لحن گفتگو نیست.
بیشتر صدایش نامفهوم است و کلمات واضحی نمی‌توان از او شنید.
چند راه درمانی برای تاخیر در تکلم
پس از مشخص شدن علت تأخیر گفتار کودک، اقدامات لازم برای درمان تأخیر گفتار کودک در اسرع وقت در دستور کار قرار گیرد. صحبت‌کردن، بهبود محیط و تکرار و تمرین بهترین راه برای درمان تاخیر گفتار کودک است.
گفتاردرمانی
معمولاً پس از شناسایی علل تاخیر گفتار کودک، پزشک والدین را نزد یک گفتاردرمانگر می‌فرستد. تعداد و طول جلسات گفتار درمانی متفاوت است و این جلسات می‌تواند چندین هفته، ماه یا حتی سال ها طول بکشد.
هنگام انتخاب گفتار درمانگر باید به جنبه‌های مختلفی توجه کرد. مثلاً یک درمانگر باید با کودکان ارتباط خوبی داشته باشد و در زمینه روان‌شناسی دانش و مهارت بالایی از او انتظار می‌رود. کودک باید بتواند با درمانگر ارتباط برقرار کند و با او احساس راحتی کند. نباید کودک را مجبور به شرکت در جلسات گفتار درمانی کنید. کودک باید به این لحظات علاقه‌مند باشد تا به نتایج دلخواه برسید.
توجه داشته باشید که بسیاری از مراجعین گفتاردرمانی از هوش بالایی برخوردار هستند. با تماس با یک گفتار درمانگر یا دریافت مشاوره آنلاین گفتار درمانگر، ارزیابی دقیقی از وضعیت گفتار و زبان فرزندتان دریافت خواهید کرد. بر اساس این ارزیابی، برنامه درمانی شما تدوین خواهد شد.
آسیب شناس بررسی می‌کند که کودک چقدر می‌فهمد، چه می‌تواند بگوید. او سعی می‌کند به جای صحبت‌کردن، مثلاً با اشاره و تکان دادن سر، از راه‌های دیگری ارتباط برقرار کند؟ وضوح گفتار کودک، موقعیت دهان او (زبان، دهان و سقف) و عملکرد گفتار قسمت‌های مختلف دهان را بررسی می‌کند.
به یاد داشته باشید که تنها متخصصی که اختلالات گفتار و زبان را در کودکان و بزرگسالان ارزیابی و درمان می‌کند، آسیب شناس گفتار و زبان است. بنابراین بهترین اقدامی که می‌توانید برای کودکی که دیر صحبت می‌کند انجام دهید مراجعه به مطب گفتار درمانگر است.
تمرین در خانه
والدین به همراه پزشک و گفتار درمانگر باید راه حلی برای علت دیر گفتار نوزاد بیابند. والدین باید این مسیر را با حوصله طی کنند و اگر نیاز به پرستار کودک در منزل داشتند حتماً از او کمک بگیرند تا بتوانند برای این موضوع وقت کافی بگذارند. توجه به نکات زیر می‌تواند تأثیر زیادی در درمان دیر گفتار کودک داشته باشد.
به طور منظم با کودک خود صحبت کنید.
اگر پاسخی را که می‌خواهید دریافت نکردید، تسلیم نشوید و به تلاش ادامه دهید.
هرگز با لحن تهاجمی با او صحبت نکنید.
آهنگ‌های شاد کودکانه را برای او پخش کنید.
وضعیت گوش، گلو و بینی نوزاد را به طور منظم بررسی کنید.
برایش کتاب داستان بخوانید.
در صحبت‌های او دخالت نکنید.
برای پیشرفتش به او پاداش دهید.
واضح صحبت کنید و از به کار بردن کلمات دشوار خودداری کنید.
او را با همسالانش مقایسه نکنید.
با صدایی آرام و مهربان به او آموزش دهید.
چه زمانی به پزشک یا گفتار درمان مراجعه کنیم؟
اگر علائم ذکر شده در این مقاله را دارید و کودک شما بسیار کوچک است، مهم است که روند تشخیص و درمان را در اسرع وقت آغاز کنید. درمان زودهنگام می‌تواند از مشکلات دیگر مانند مشکلات اجتماعی، تحصیلی و عاطفی جلوگیری کند.
اگر نمی‌توانید حضوری مراجعه کنید، پیشنهاد می‌کنیم با صدها پزشک آنلاین مجموعه از طریق تلفن و پیامک تماس بگیرید. مشکلات خود را ذکر کنید و برای درمان با بهترین پزشک آنلاین کودک یا گفتار درمانگر سریع اقدام کنید.
سخن پایانی
تأخیر گفتار برای کودکان نوپا به این معنی است که آنها برای یک سن خاص به نقاط عطف رشد گفتار نرسیده‌اند.
گاهی اوقات تأخیر گفتار ناشی از مشکلاتی است که نیاز به درمان دارند. در این موارد، گفتاردرمانی یا دارودرمانی ممکن است همراه با سایر گزینه های درمانی استفاده شود.
مداخله زودهنگام برای تاخیر گفتار می‌تواند مشکل کودک شما را با شروع مدرسه حل کند. بسیاری از کودکان دیر یا زود صحبت می‌کنند، بنابراین این همیشه جای نگرانی نیست. اگر در مورد مهارت های گفتاری یا زبانی کودک خود سؤالی دارید، با پزشک کودک خود صحبت کنید. بر اساس معاینه پزشک، ممکن است به متخصصان مربوطه ارجاع داده شوید.
