دیابت نوعی بیماری متابولیک است که در آن فرد مبتلا قادر به مصرف قند خون نیست، به عبارت دیگر پانکرانس قادر به تولید انسولین نبوده و یا سلول‌های گیرنده انسولین در سلول‌های بدن قادر به جذب آن نیستند. ما در این مطلب سعی داریم اطلاعاتی را در خصوص بیماری دیابت و همچنین دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 و تفاوت‌هایی که با هم دارند در اختیار شما قرار دهیم؛ پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
دیابت چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، بیماری دیابت و یا قند خون Diabetes Mellitus به نوعی بیماری گفته می‌شود که سبب افزایش قند در خون شده و بدن فرد نمی‌تواند آن را به مصرف برساند. هنگامی شما به این بیماری مبتلا می‌شوید که لوزالمعده یا (پانکرانس) شما دیگر قادر به تولید انسولین نیست و یا سلول‌های گیرنده انسولین در بدن نمی‌توانند آن را جذب نمایند.
این بیماری به دو نوع مختلف تقسیم می‌شود که در ادامه بیشتر به آن‌ها خواهیم پرداخت.
دیابت نوع اول:
بیماری قند نوع یک یا شیرین، در سنین کودکی و نوجوانی به وجود می‌آید و وابسته به انسولین است؛ زیرا در این شرایط بیماری پانکراس فرد مبتلا قادر به تولید انسولین نیست و تنها راه کنترل میزان قند خون استفاده از انسولین است. پزشکان دلیل ابتلا به بیماری دیابت نوع 1را تنها زمینه‌های وراثتی و ژنتیکی می‌دانند؛ همچنین بیماری قند خون نوع یک، جزو بیماری‌های خود ایمنی به شمار می‌آید که سبب می شود سیستم ایمنی به سلول‌های پانکراس و دقیقا به جایی‌که انسولین ساخته می‌شود، حمله کنند و آن‌ها را از بین ببرند؛ هنوز دلیل بروز چنین مشکلی دقیقا وجود ندارد، اما حدود ۱۰ درصد از افراد به این نوع بیماری مبتلا می‌شوند.
دیابت نوع دوم:
این بیماری بیشتر برای افراد بالای 30 تا 40 سال به وجود می‌آید و دلیل ابتلا به آن می‌تواند اکتسابی و یا ژنتیکی باشد. نکته‌ای که درباره ابتلا به بیماری نوع دو باید به آن اشاره شود این است که چنانچه یکی از افراد درجه اول خانواده، مانند پدر یا مادر و یا پدربزرگ و مادربزرگ دچار این بیماری باشند؛ امکان ابتلا به این بیماری برای سایر افراد خانواده مانند فرزندان نیز بسیار وجود دارد. دلیل دیگری نیز برای ابتلا به بیماری قند خون وجود دارد، آن هم دلایل اکتسابی، مانند چاقی و رعایت نکردن رژیم غذایی نامناسب است. نکته دیگر اینکه افرادی که دارای افسردگی و یا اضطراب و .. هستند و یا عادت به استفاده از الکل دارند، بیشتر احتمال ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 برای آن‌ها وجود دارد.
از کجا بفهمیم به دیابت دچار شده‌ایم؟
پیش از‌آن‌که به علائم و نشانه‌های بیماری قند خون اشاره‌کنیم، بهتر است به این موضوع بپردازیم که ما یک پیش دیابت نیز داریم که باید به نشانه‌های آن نیز توجه کرد. در ادامه به این مورد نیز اشاره خواهیم کرد، اما علائم بیماری قند خون را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- نوشیدن مایعات زیاد، به‌خصوص آب و تشنگی بیش‌ازحد
- پرخوری و عدم توان در رعایت کنترل خوردوخوراک
- تکرّر ادرار
- احساس خستگی بیش‌ازحد
- کاهش وزن به‌مرور زمان
بنابراین لازم است با دیدن چنین علائمی حتما به پزشک متخصص مراجعه شود، اما همان‌طور که گفتیم، یک پیش دیابت نیز وجود دارد که ممکن است نشانه‌های بیماری قند باشد؛ پس نباید سرسری از کنار آن‌ها عبور کرد، به‌طوری‌که اگر آزمایش‌ها بیماری قند خون را تایید کرد، زودتر بتوان جلوی پیشرفت آن را گرفته و به درمان بیماری قند نوع دو کمک کرد.
- چنانچه علائم دیابتی که در بالا ذکر کردیم را دارید.
- چنانچه در هر سن و سالی دچار اضافه وزن شدید هستید.
- وجود یک یا چند علامت بالا نیز می‌تواند نشانگر وجود ابتلا به دیابت باشد.
چگونه می‌توان از ابتلا به دیابت جلوگیری کرد؟
لازم به ذکر است که در دیابت نوع یک تقریبا هیچ راهی برای پیشگیری وجود ندارد و تنها با اصلاح سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی می‌توان تا حد زیادی از عوارض این بیماری کاسته و زندگی بهتری داشت، اما برای پیشگیری از ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 و یا بیماری قند خون بارداری که بانوان در این زمان به آن دچار می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خوردن غذاهای سالم
افرادی که یکی از اعضای خانواده آن‌ها، مانند پدر و مادر دچار بیماری دیابت هستند، برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری لازم است تغییراتی درسبک مواد غذایی خود ایجاد نمایند؛ به‌عنوان‌مثال، برای مبتلا نشدن به این بیماری لازم است غذاهایی مصرف گردد که دارای کالری و چربی کم بوده و به عکس از فیبر بالایی بهره‌مند باشند.
گنجاندن میوه‌ها و سبزیجات تازه در رژیم غذایی روزانه تا حد زیادی به بالا رفتن مقاومت بدن شما در برابر این بیماری کمک خواهد کرد.
ورزش
برای پیشگیری از بیماری قند بهتر است روزی سی دقیقه را به انجام فعالیت‌های ورزشی هوازی، مانند پیاده‌روی و یا دوچرخه‌سواری اختصاص دهید.
وزن خود را در حد ایده آل نگه‌دارید.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به دیابت قرار دارند. کاهش وزن و رسیدن به وزن ایده‌آل، متناسب با قدی که دارید به شما کمک می‌کند تا از ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 تا حد بسیاری زیادی جلوگیری نمایید.
در صورت ابتلا به دیابت چه غذاهایی مصرف کنیم؟
در بخش قبل به این نکته اشاره کردیم که تغییر سبک غذایی و خوردن مواد غذایی سالم تا چه اندازه می تواند در بهبود افراد با زخم پای دیابتی نقش داشته باشد، اما در این قسمت سعی داریم به مواد غذایی مختلفی که کمک می‌کنند تا سطح قند خون در بدن تنظیم گردد، اشاره‌کنیم:
- خوردن مواد غذایی فیبردار و غذاهایی که دارای ویتامین و مواد معدنی باشند؛ زیرا فیبر نقش مهمی در تنظیم سطح قند خون داشته و کمک می‌کند فرد دچار گرسنگی کاذب نباشد.
- از بین میوه‌ها می‌توان به مرکبات اشاره کرد.
- بیماران مبتلا به بیماری قند بهتر است از سبزیجاتی مانند کلم بروکلی، گل کلم، اسفناج، کدو و… استفاده نمایند.
- استفاده از غلات کامل مانند نان سبوس‌دار، جو دوسر و بلغور گندم، نقش زیادی در بهبود بیماران مبتلا به دیابت دارد.
- علاوه بر این‌ها، پزشکان مصرف انواع مغزها، انواع دانه‌ها و همچنین غذاهای غنی از پروتئین مانند مرغ، ماهی و گوشت قرمز را برای تامین سلامت بیماران دیابتی ضروری می‌دانند.
درنهایت برای درمان دیابت چه راهکاری وجود دارد؟
یک نکته مهم در اینجا لازم به ذکر است که دیابت چه نوع یک و چه نوع دوم آن حداقل در حال حاضر به‌طور کامل قابل‌درمان نیست، اما در بیماری قند خون نوع 1 می‌توان از همان ابتدا با تزریق انسولین آن را رد شرایط عادی نگه داشت و در دیابت نوع 2 نیز می‌توان با استفاده از دارو و یا استفاده از مواد غذایی مناسب، تا حد زیادی به بهبود آن کمک کرده و امکان استفاده از انسولین را به تاخیر انداخت.
برای اینکه همیشه از شرایط خود باخبر باشید بهتر است به‌طور مداوم قند خون خود را چک نمایید.
