افسردگی احساسی فراتر ازغم است که در تمام سنین می تواند بروز کند و باعث از دست دادن انگیزه، عدم تمایل به انجام هرگونه فعالیت وناامیدی می شود. افسردگی درسالمندان یکی از شایع ترین اختلالات است که به دلایل مختلفی بستگی دارد.
علت افسردگی درسالمندان
افسردگی درهر سن و شرایط دلایل مختلفی دارد اما این واکنش افراد نسبت به اتفاقات است که اهمیت دارد. افسردگی در سالمندی می تواند به دلایل زیر باشد:
- نداشتن حمایت اجتماعی
با افزایش سن به علت ناتوانا شدن،افراد به حمایت اجتماعی بیشتری نسبت به گذشته نیازدارند. زنان با فوت همسرشان حمایت اجتماعی خود را از دست می دهند و ادامه دادن به زندگی بدون همسر و تنها زندگی کردن و افکاری ازاین قبیل باعث کاهش ارتباطات اجتماعی آن ها و بروز افسردگی می شود. نداشتن حمایت اجتماعی برای هر دو جنسیت صدق می کند اما بیشتر زنان با از دست دادن حمایت اجتماعی دچار افسردگی می شوند.
- ژنتیک
داشتن سابقه افسردگی در خانواده ابتلا شدن به افسردگی را 50% افزایش می دهد. همچنین افرادی که درسنین جوانی سابقه افسردگی داشته اند احتمال ابتلای آن ها به افسردگی در دوران پیری زیاد است.
- استرس
در دوران پیری، افراد استرس بیشتری را به علت ترس از مرگ یا ابتلا به بیماری های مختلف تجربه می کنند. استرس باعث ترشح هورمون های مضری می شود که روی مغز تاثیر بدی می گذارند و در آخر منجر به افسردگی می شود.
- تنهایی
انسان موجودی اجتماعی است و ازبرقراری ارتباط لذت می برد و زمانی که با گذشت زمان فرد شریک زندگی خود را از دست می دهد، فرزندان ازدواج می کنند و دایره دوستان کوچک تر می شود دچار افسردگی می شود.
- عدم تعادل شیمیایی در مغز
افرادی که دچار عدم تعادل هورمون های شیمیایی در مغز می شوند بیشتر به افسردگی مبتلا می شوند. با افزایش سن هورمون های بدن کاهش می یابد و به ندرت ترشح می شوند. عدم وجود هورمون سروتونین و دیگر هورمون ها در سالمندان باعث بروز افسردگی می شود.
تاثیر جسمانی افسردگی
- تغییرات وزن: بسیاری از افراد افسرده خوابیدن را جایگزین هرکاری می کنند و این کار راهی برای فرار از احساس پوچی وغم می دانند. علاوه برخوابیدن افراد تمایل بیش ازحدی به خوردن پیدا می کنند. کمبود سروتونین در مغز باعث تمایل افراد به خوردن کربوهیدرات می شود.
- درد مزمن: بروز دردهای جسمی مانند درد عضلانی و سردرد شدید بدون دلیل می تواند از دلایل افسردگی باشد.
- اختلال در خواب: هنگامی که افراد غم بی پایان افسردگی را تجربه می کنند با اختلالات خواب مثل مشکل در خوابیدن یا بیش از حد خسته بودن و خواب مداوم روبه رو خواهند شد.
- بیماری قلبی: به دلیل از دست دادن انگیزه و تغییر سبک زندگی در دوران افسردگی، افراد اهمیتی به غذا و فعالیت های افزایش دهنده ضربان قلب نمی دهند و احتمال بروز بیماری های قلبی افزایش می یابد.
- اختلال جنسی: افسردگی با کاهش سروتونین بدن باعث بروزافسردگی جنسی می شود. افسردگی بی تمایلی به برقراری رابطه جنسی، کاهش لذت و اختلال نعوظ را به همراه دارد.
تاثیر روانی افسردگی
- اختلال دوقطبی: اختلال دو قطبی نتیجه افسردگی طولانی مدت است. این بیماری با نوسانات خلقی، کاهش و افزایش ناگهانی انرژی و سرخوشی بی دلیل بروز می کند.
- روانپریشی: با تاثیر گذاری افسردگی روی مغز، افراد برای مدتی ارتباطشان را با واقعیت از دست می دهند و دچار توهم و هذیان می شوند. این افراد با محرک های غیر واقعی رو به رو می شوند.
- افسردگی موقعیتی: در طول زندگی اتفاقات مختلفی می توانند باعث بروزافسردگی شوند. مرگ عزیزان،ابتلا به بیماری های خطرناک و دیگر اتفاقات می توانند به احساسات شما آسیب بزنند.
- افسردگی اساسی: در بعضی ازموارد افراد از جایگاه مالی و خانوادگی خوبی برخوردار هستند و شرایط خوبی دارند اما باز هم احساس ناراحتی و پوچی می کنند، این نوع افسردگی،افسردگی تک قطبی نامیده می شود.
درمان افسردگی در سالمندان
درمان های متعددی برای اختلال افسردگی در سالمندان وجود دارد؛ از جمله دارودرمانی، روان درمانی یا مشاوره افسردگی و درموارد شدید درمان با شوک. در صورت شدید بودن افسردگی، پزشکان با ترکیب کردن انواع درمان ها به بهبودی حال بیمار کمک می کنند.
دارو درمانی: اثر گذاری داروی افسردگی درسالمندان به زمان بیشتری نیاز دارد. به علت ضعیف شدن و حساس شدن بدن در پیری و جلوگیری از تداخلات دارویی پزشکان داروهای ضدافسردگی را با دز پایین تری تجویز می کنند.
روان درمانی: این نوع درمان معمولا در کلینیک ها انجام می شود. روان درمانی به افراد کمک می کند تا دیدگاه منفی خود و رفتارهایی را که باعث تشدید علائم افسردگی می‌شوند تغییر دهند.
درمان با شوک الکتریکی: الکتروشوک درمانی، روشی است که معمولا پزشکان به عنوان آخرین راه حل برای اختلالات افسردگی اساسی، افسردگی دوقطبی یا کاتاتونیا به کار می برند. این نوع درمان مزایا و معایبی نیز به همراه دارد.
از عوارض جانبی الکتروشوک درمانی می توان به گیجی و سردرگمی، مشکلات حافظه و عوارض جانبی جسمانی مانند حالت تهوع اشاره کرد. افزایش فعالیت بدنی، رهایی از افسردگی و افزایش ارتباط اجتماعی، خواب شبانه کافی و رعایت یک رژیم غذایی متعادل و سالم از جمله مزایای الکتروشوک درمانی هستند.
تغییر سبک زندگی: تغییر سبک زندگی یک راه درمانی بی خطر و کم هزینه است. در این روش با ورزش کردن هورمون های اندورفین در مغزش افزایش پیدا می کند و با مصرف مواد غذایی سالم به ترشح بیشترسروتونین درمغز کمک کنند. از غذاهایی افزایش دهنده سروتونین درمغز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف سبزیجات برگ سبز مانند کاهو
- مصرف آنتی اکسیدان‌های موجود در توت، کمک به ترمیم سلول‌های مغزی
- مصرف مواد غذایی حاوی فولیک اسید و اسید آلفالیپوئیک مانند گوجه فرنگی
- مصرف مواد غذایی فیبردار، مصرف دانه های سرشار از امگا ۳
چگونه با سالمندان افسرده رفتار کنیم؟
اگر علائم افسردگی در سالمندان دررفتار والدین شما بروز دهد یا اگر شما به عنوان یک پرستار سالمند متوجه افسردگی سالمندان شده اید؛ می توانید با راه حل های زیر به بهبودی آنها کمک کنید:
- حمایت عاطفی
- دیدارخانواده و دوستان
- تغییر بینش نسبت به زندگی
- یافتن راه حل مشکلات سالمندان
- داشتن فعالیت های ذهنی متنوع
- تکنولوژی را به سالمند آموزش دهید
- نحوه برقراری ارتباط با سالمند را بدانید
- شرکت در فعالیت های اجتماعی داوطلبانه
- گوش دادن به حرف های او با صبر و حوصله
- پر کردن اوقات فراغت سالمندان نکته مهم دیگری است.
- نسبت به تغییرات جسمی، روانشناختی و اجتماعی دوران سالمندی اطلاعات داشته باشید.
- عوض کردن روحیه سالمند با بیرون رفتن برای مثال پیاده روی، رفتن به پارک، ورزش کردن
