دیابت بارداری: مشکلات، راهکارها و مراقبت‌های لازم

دیابت بارداری نوعی دیابت است که بطور ناگهانی در دوران بارداری بروز می کند. در آمریکا از هر ۱۰۰ زن حامله، ۳ تا ۸ نفر به دیابت حاملگی دچار می شوند. دیابت، به معنی آن است که قند خون شما خیلی بالاتر از حد معمول است. بدن شما گلوکز را برای تأمین انرژی مصرف می کند. ولی مقدار زیاد گلوکز در خون، می تواند بسیار مضر باشد. به خصوص زمانی که شما حامله هستید، زیادی گلوکز می تواند به جنین شما آسیب بزند. چنانچه شما مبتلا به دیابت نوع ۱ یا ۲ هستید و تصمیم دارید باردار شوید حتماً پیش از آن با پزشک معالج خود مشورت کنید.

عوارض دیابت بارداری

قند خون بالا همچنان که در یک فرد غیر حامله عوارض زیادی به دنبال دارد، در فرد باردار نیز با عوارض قابل توجهی برای مادر و همچنین جنین همراه خواهد بود. مادری که مبتلا به دیابت بارداری شده در معرض عفونت، زایمان زودهنگام، افزایش حجم مایع آمنیوتیک، و در نهایت آسیب به کلیه و شبکیه چشم قرار دارد.
سلامت جنین نیز در چنین شرایطی به خطر می‌افتد و عوارض احتمالی همچون ناهنجاری های قلبی، سندرم زجر تنفسی، بزرگی قلب و اختلالات متابولیک در انتظار نزاد است. دیابت بارداری ممکن است حتی باعث مرده زایی جنین و یا تولد نوزاد با وزن بالا شود که اصطلاحا به آن “ماکروزومی” گفته می‌شود. همچنین نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت بارداری در آینده مستعد ابتلا به دیابت و چاقی می‌باشند.

مدیریت دیابت قبل از باردار شدن

اگر خانمی پیش از اقدام به بارداری، دیابت داشته باشد لازم است قبل از اقدام برای بچه دار شدن، میزان قند خون خود را با درمان مناسب و کافی به سطح ایمن برای بارداری برساند. در چنین شرایطی که مادر از پیش از باردار شدن، به دیابت مبتلاست، اقدامات نظارتی مانند چک کردن قند خون چند بار در روز، سنجش دقیق فشار خون و همچنین کنترل عوارض کلیوی و چشمی دیابت توصیه می‌شود.

در صورت وجود این عوامل خطر، پزشک در اولین ویزیت بارداری آزمایش قند خون با 75 گرم گلوکز خوراکی را برای بیمار درخواست و سطح قند خون را یک ساعت و سپس دو ساعت بعد از خوردن این مقدار گلوکز اندازه‌ گیری می‌کند. این آزمایش همچنین در اولین فرصت پس از زایمان در مادری که در طی دوره بارداری به این بیماری مبتلا شده است نیز انجام می‌شود؛ زیرا خود دیابت بارداری، خطر ابتلا به دیابت کامل را پس از بارداری افزایش می‌دهد.

غربالگری در دیابت بارداری

با توجه به عوارض فراوان برای جنین و مادر، لازم است مادران قبل و در طی حاملگی از زمان و نحوه غربالگری دیابت بارداری اطلاع کافی داشته باشند. دیابت بارداری یک شرایط ویژه در فرد سالمی است که برای اولین بار طی بارداری او اتفاق افتاده و در نتیجه نحوه بررسی و غربالگری در این دوران با دیابتی که قبل از بارداری در مادر وجود داشته است متفاوت می‌باشد. تمامی مادران در دوره حاملگی در حد فاصل هفته 24 تا 28 حاملگی در ویزیت بارداری خود باید از نظر وجود این بیماری تحت بررسی قرار بگیرند. در این غربالگری پزشک ابتدا قند خون یک ساعته به دنبال مصرف 50 گرم گلوکز خوراکی را می‌سنجد. در صورتی که این مقدار از حد طبیعی برای آزمایش بالاتر باشد اقدام بعدی آزمایش قند خون 3 ساعته با 100 گرم گلوکز خوراکی است که به صورت ناشتا برای فرد انجام می‌شود. در صورتی که این تست نیز مثبت شود فرد مبتلا به دیابت بارداری بوده و باید تحت رژیم درمانی تغذیه‌ای یا دارویی قرار گیرد.

درمان دیابت در بارداری

درمان دیابت بستگی به مقدار قند خون ناشتا در آزمایش و میزان موفقیت بیمار در کنترل قند خون دارد.
اگر کنترل قند خون با درمان های تغذیه ای و رژیم درمانی موثر نباشد، درمان دارویی با انسولین برای فرد شروع می شود.

یک نکته مهم در دیابت بارداری نظارت بر رشد و تکامل جنین است. در طی بارداری، جنین باید به صورت ماهانه با سونوگرافی ارزیابی شود. شمارش حرکات جنین از هفته 28 به بعد نیز باید به مادر آموزش و به صورت دقیق توسط او انجام شود. پزشک در هفته های 32 تا 34 حاملگی نیز ممکن است آزمون بی خطر و مفیدی به نام “تست بدون استرس” یا non-stress test (NST) برای بیمار انجام دهد تا از سلامت قلب جنین اطمینان حاصل کند.