روی: عنصر معدنی ضروری و خواص آن برای سلامتی
روی یا زینک یک ماده معدنی از دسته میکرومینرالها است که نقشی حیاتی در بدن ما ایفا میکند. از آنجا که بدن ما به طور طبیعی روی تولید نمیکند، لازم است آن را از طریق غذا یا مکملها به دست آوریم.
روی یک ماده مغذی ضروری است که بدن ما نمیتواند آن را تولید یا ذخیره کند. به همین دلیل، ما باید از آن را از طریق رژیم غذایی خود به طور دائم تامین کنیم.
خواص روی برای سلامتی
همانطور که اشاره کردیم، روی در عملکرد درست و سلامت بدن نقش بسیار مهمی بازی میکند. در این بخش با نگاهی کمی دقیقتر بررسی خواهیم کرد که این نقش روی چه خواصی را برای سلامتی به همراه خواهد داشت.
تقویت سیستم ایمنی
از مهمترین خواص روی برای بدن تقویت و بهبود سیستم ایمنی است. به دلیل ضروری بودن روی برای عملکرد و پیامدهی سلولها، کمبود این ماده منجر به ضعف واکنش سیستم ایمنی خواهد شد.
مکمل روی نیز سبب تحریک سلولهای ایمنی خاص شده و استرس اکسیداتیو را کاهش میهد. به عنوان مثال، یک بررسی از هفت مطالعه نشان داد که مصرف 80 تا 92 میلیگرم زینک در روز میتواند دوره سرماخوردگی را تا 33 درصد کاهش دهد.
تسریع روند بهبودی زخمها
از روی در بیمارستانها برای درمان ، زخمها و سایر آسیبهای پوستی استفاده میشود. از آنجا که این ماده معدنی نقش مهمی در سنتز کلاژن، عملکرد ایمنی و پاسخ التهابی بدن ایفا میکند، وجود آن برای بهبودی کامل و مناسب ضروری است.
در واقع، حدود 5 درصد از کل روی بدن که میزان قابل توجهی است در پوست ذخیره شده است. درحالی که کمبود روی میتواند به کند شدن روند بهبودی زخمها منجر شود؛ استفاده از مکمل روی تسریع فرایند بهبودی را در پی خواهد داشت.
کاهش خطر بیماریهای مرتبط با افزایش سن
از دیگر خواص روی میتوان به نقش این ماده معدنی در جلوگیری از ابتلا به برخی بیماریها و شرایط پزشکی اشاره کرد که معمولا در پی افزایش سن پدیدار میشوند. از جمله این بیماریها میتوان به ذاتالریه، عفونت و انحطاط عضلانی مرتبط با سن اشاره کرد که مصرف 45 تا 80 میلیگرم زینک در روز میتواند به کاهش ریسک ابتلا به آنها کمک کند.
درمان اسهال حاد در کودکان
تحقیقات بسیاری در مورد تاثیر خواص روی در کنترل و درمان بیماری های مختلف انجام گردیده و یا در حال انجام است. از جمله این موارد می توان به تاثیرات مثبت روی در درمان و یا کاهش دوره اسهال حاد در کودکان اشاره کرد و به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی (WHO) در حال حاضر درمان اسهال حاد در کودکان را با مکمل روی توصیه مینماید.
درمان آکنه
آکنه یک بیماری رایج پوستی است که حدود 9.4 درصد کل جمعیت جهان از آن رنج میبرند. انسداد غدد چربی، باکتریها و التهاب پوستی از دلایل بروز آکنه هستند. برخی مطالعات به این نتیجه رسیدهاند که درمان پوستی و خوراکی زینک میتوانند با کاهش التهاب، مهار رشد باکتری پروپیونی آکنه و فرونشاندن فعالیت غدد چربی به درمان آکنه کمک کنند.
از سوی دیگر، مقدار روی در بدن افراد دچار آکنه نیز کمتر است و به همین دلیل است که مصرف مکمل روی به این افراد توصیه میشود.
منابع غذایی حاوی روی
صدف خوراکی (Oyster) بیشتر از هر ماده غذایی دیگر دارای روی است. در85 گرم صدف پخته شده، ۷۴ میلی گرم روی وجود دارد که تقریبا حدود پنج برابر نیاز روزانه بزرگسالان به این ماده خواهد بود. از دیگر منابع غنی روی می توان به ترتیب به گوشت گوساله، خرچنگ (Crab)، خرچنگ دریایی (Lobster)، گوشت خوک، مرغ و ماهی اشاره کرد.
روی در منابع گیاهی نیز یافت میشود اما مقدار آن کمتر از منابع حیوانی است. در میان منابع گیاهی، غلات غنی شده صبحانه، انواع آجیل به خصوص بادام هندی (Cashew) و بادام (Almond)، حبوبات، غلات کامل به خصوص Oatmeal و لبنیات حاوی روی هستند. باید توجه داشت که ماده روی باید هر روز در رژیم غذایی وجود داشته باشد و در غیر این صورت فرد دچار کمبود روی میگردد، زیرا بدن انسان هیچ سیستم مشخصی برای ذخیره سازی روی درون خود ندارد.
گروههایی که بیشتر در خطر کمبود روی هستند
برخی از افراد بیشتر در خطر کمبود و عدم بهرهمندی از خواص زینک برای بدن هستند. جذب روی در افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون (Crown’s Disease) یا کولیت اولسراتیو (Ulcerative Colitis) و کسانی که جراحی های دستگاه گوارش برای کاهش طول رودهها انجام داده اند، کاهش مییابد.
افراد گیاهخوار نیاز به مصرف مقادیر بیشتری روی در رژیم غذایی دارند، زیرا منابع گیاهی حاوی روی کمتری هستند و وجود بعضی مواد در غذاهای گیاهی جلوی جذب کامل روی را میگیرد.
کودکانی که در سنین بالای شش ماه به تغذیه با شیر مادر ادامه می دهند ولی از سایر منابع غذایی استفاده چندانی نمی کنند، ممکن است در معرض خطر کمبود روی باشند زیرا شیر مادر حاوی مقادیر کافی از عنصر روی برای سنین بالاتر از شش ماه نمی باشد.
افراد معتاد به الکل در معرض خطر سوء جذب مواد غذایی و ماده روی هستند. بیماران مبتلا به کم خونی داسی شکل (Sickle Cell Anemia) نیز ممکن است از جمله کسانی باشند که در خطر کمبود زینک قرار دارند.
موارد استفاده قرص روی چیست؟
مکمل روی در انواع مختلف تزریقی، پوستی و خوراکی موجود است که قرص روی متداولترین نوع خوراکی آن به حساب میآید و حتما آن را در قفسه داروخانهها مشاهده کردهاید. اما موارد استفاده از قرص روی چیست و به چه کسانی توصیه میشود؟
همانطور که عنوان شد معمولا همه افراد میتوانند زینک مورد نیاز خود را از طریق منابع غذایی دریافت کنند و نیازی به مصرف قرص روی در آنها نیست اما با این حال، افرادی که در خطر کمبود این ماده معدنی قرار دارند بهتر است در مورد استفاده از مکمل زینک با پزشک خود مشورت نمایند. مصرف خودسرانه قرص روی به هیچ عنوان توصیه نمیشود و در صورت مصرف زیاد ممکن است عوارض بالا بودن روی در بدن را برای شما به همراه داشته باشد.
عوارض بالا بودن روی در بدن
مصرف بیش از حد روی باعث از دست دادن اشتها، حالت تهوع و استفراغ، اسهال، کرامپ شکمی و سردرد می گردد. مسمومیت با روی معمولا با مصرف مکملها اتفاق میافتد. مصرف بیش از حد روی میتواند باعث اختلال در جذب آهن و مس از دستگاه گوارش و به دنبال آن کم خونی گردد. البته، همانطور که عنوان شد عوارض بالا بودن روی در بدن در اثر مصرف بی رویه مکملها رخ داده و امکان بروز آن از طریق منابع غذایی روی تقریبا نادر است.